Η Ιαπωνία έχει βρεθεί στο επίκεντρο της προσοχής όσον αφορά την εξέλιξη της θέσης των γυναικών στην εργασία και την κοινωνία. Η πριγκίπισσα Μασάκο της Ιαπωνίας, γνωστή και ως Μασάκο Οβάντα, εισήλθε στο κορυφαίο διπλωματικό σώμα της χώρας το 1987, μόλις ένα χρόνο μετά την εφαρμογή μιας σημαντικής νόμου για την ισότητα των φύλων. Εκείνη την εποχή, ήταν μία από τις τρεις γυναίκες που εισήλθαν στο σώμα των διπλωματών. Εργαζόταν ώρες υπερωρίας και είχε μια ανοδική σταδιοδρομία ως διαπραγματεύτρια εμπορίου. Ωστόσο, διήρκησε λιγότερο από έξι χρόνια στη θέση της, αφού την εγκατέλειψε για να παντρευτεί τον Πρίγκιπα Κράουν – και νυν Αυτοκράτορα – Ναρουχίτο.

Από τότε, πολλά έχουν αλλάξει για το Υπουργείο Εξωτερικών της Ιαπωνίας – και, μερικώς, για τις ιαπωνικές γυναίκες γενικότερα – τα τελευταία τριάντα χρόνια. Από το 2020, οι γυναίκες αποτελούν σχεδόν το μισό κάθε νέας τάξης διπλωματών, και πολλές γυναίκες συνεχίζουν τις καριέρες τους μετά τον γάμο τους. Αυτές οι προόδοι, σε μια χώρα όπου οι γυναίκες προσλαμβάνονταν κυρίως για γραφειακές θέσεις μέχρι τη δεκαετία του ’80, δείχνουν πώς η απλή δύναμη των αριθμών μπορεί, όσο κι αν είναι αργά, να αρχίσει να ανασχηματίζει τις εργασιακές κουλτούρες και να δημιουργεί μια σωλήνωση για την ηγεσία.

Για χρόνια, η Ιαπωνία έχει προωθήσει τις γυναίκες στον χώρο εργασίας για να βοηθήσει την ταλαιπωρούμενη οικονομία της. Οι εργοδότες του ιδιωτικού τομέα έχουν κάνει ορισμένα βήματα, όπως την ενθάρρυνση των ανδρών εργαζομένων να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες στο σπίτι, ή τον περιορισμό των εξόδων μετά τον χρόνο εργασίας που μπορεί να δυσκολεύουν τη φροντίδα των παιδιών. Ωστόσο, πολλές γυναίκες εξακολουθούν να αγωνίζονται για να ισορροπήσουν τις καριέρες τους με τις οικιακές υποχρεώσεις.

Το Υπουργείο Εξωτερικών της Ιαπωνίας, υπό την ηγεσία μιας γυναίκας, της Γιόκο Καμίκαουα, ξεπερνά τόσο άλλες κυβερνητικές υπηρεσίες όσο και γνωστά εταιρικά ονόματα όπως η Mitsubishi, η Panasonic και η SoftBank σε ένα σημαντικό σημάδι προόδου: την τοποθέτηση γυναικών σε επαγγελματικές θέσεις στη σταδιοδρομία. Με περισσότερες γυναίκες στα στελέχη του ϥπουργείου, όπως δήλωσε η Κοτόνο Χάρα, διπλωμάτης, “ο τρόπος εργασίας αλλάζει δραστικά”, με περισσότερες ευέλικτες ώρες και τη δυνατότητα να εργάζονται απομακρυσμένα.

Η κ. Χάρα ήταν μία από τις μόλις έξι γυναίκες που μπήκαν στο υπουργείο το 2005. Το περασμένο έτος, ήταν η υπεύθυνη διοργάνωσης ενός συνεδρίου κορυφής παγκόσμιων ηγετών που φιλοξενήθηκε στην Ιροσίμα της Ιαπωνίας. Πριν από τη σύνοδο της Ομάδας των 7, δούλευε στο γραφείο μέχρι τις 6:30 μ.μ. και μετά πήγαινε σπίτι να ταΐσει και να λουστεί το προσχολικό της παιδί, πριν ελέγξει την ομάδα της online αργότερα το βράδυ. Στις πρώτες της καριέρες, υπέθετε ότι μια τέτοια δουλειά δεν θα ήταν “ο τύπος θέσης που θα εκτελούν μια μαμά”.

Κάποια από τα βήματα προόδου για τις γυναίκες στο Υπουργείο Εξωτερικών έχουν έλθει καθώς άνδρες από ελίτ πανεπιστήμια έχουν στραφεί αντί για υψηλά αμειβόμενες θέσεις σε τραπεζικούς και συμβούλους, και εκπαιδευμένες γυναίκες έχουν αρχίσει να βλέπουν τον δημόσιο τομέα ως ελκυστικό.

Ωστόσο, καθώς οι γυναίκες προοδεύουν στο διπλωματικό σώμα, πρέπει – όπως και οι αντίστοιχοι τους σε άλλους εργοδότες – να ισορροπήσουν τις μακρές ώρες εργασίας με το βάρος των καθηκόντων στο σπίτι. Τα μέλη του προσωπικού του υπουργείου συχνά εργάζονται μέχρι τις 9 ή 10 το βράδυ, και μερικές φορές αργότερα. Αυτές οι ώρες τείνουν να επιβαρύνουν περισσότερο τις γυναίκες, όπως δήλωσε η Σιόρι Κουσούντα, 29 ετών, που μπήκε στο υπουργείο πριν από επτά χρόνια και αποχώρησε νωρίτερα φέτος για μια θέση συμβούλου στο Τόκιο.

Πολλοί από τους ανδρικούς αφεντικούς της στο Υπουργείο Εξωτερικών, είπε, γυρνούσαν σπίτι σε γυναίκες που φρόντιζαν τα γεύματά τους και το πλυντήριό τους, ενώ οι γυναίκες συναδέλφοι της ολοκλήρωναν τα οικιακά καθήκοντα οι ίδιες. Τους άνδρες ενθαρρύνεται να πάρουν άδεια πατρότητας, αλλά αν το κάνουν, συνήθως είναι θέμα ημερών ή εβδομάδων.

Κάποια μέρη της κουλτούρας έχουν αλλάξει, δήλωσε η κα. Κουσούντα – ανδρικοί συνάδελφοι της την εξυπηρέτησαν ενεργητικά με μπύρες στις μετεργασιακές προσκλήσεις, αντί να περιμένουν από εκείνη να τους εξυπηρετήσει. Αλλά για τις γυναίκες “που χρειάζονται να κάνουν τον πλυντήριό τους ή το μαγείρεμά τους όταν γυρίζουν σπίτι, μία ώρα υπερωρίας έχει μεγάλη σημασία”, είπε η κα. Κουσούντα.

Το 2021, το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα κυβερνητικά στατιστικά στοιχεία, οι παντρεμένες εργαζόμενες γυναίκες με παιδιά ανέλαβαν περισσότερο από το τρίτο των οικιακών εργασιών. Αυτό το βάρος επιδεινώνεται από το γεγονός ότι οι ιαπωνικοί υπάλληλοι, κατά μέσο όρο, εργάζονται σχεδόν 22 ώρες υπερωρίας τον μήνα, σύμφωνα με έρευνα του περασμένου έτους από την Doda, μια