It is a constant source of tension and conflict, as different regions within Spain have their own distinct identities and aspirations. The issue of Catalan and Basque nationalism, as well as the broader question of regional autonomy, has been a defining feature of Spanish politics for decades. Reid’s book delves into these complex issues and provides valuable insights into the historical and contemporary dynamics at play.

One of the key strengths of Reid’s book is his ability to contextualize Spain’s political landscape within a broader historical and social framework. He highlights the tensions between the central government and regional authorities, particularly in Catalonia and the Basque Country. These regions have long histories of seeking greater autonomy or independence, and these aspirations continue to shape Spanish politics to this day.

Reid also explores the role of the monarchy in modern Spain, tracing its evolution from the post-Franco era to the present day. The monarchy has faced its own challenges and controversies, and Reid provides a nuanced analysis of its place in contemporary Spanish society.

Another important theme in Reid’s book is the legacy of Franco’s dictatorship and the ongoing debates about historical memory in Spain. The country has grappled with how to reckon with its authoritarian past and ensure justice for the victims of Franco’s regime. Reid examines the complexities of this process and the ways in which it continues to shape Spanish society.

The economic challenges faced by Spain, particularly in the aftermath of the 2008 financial crisis, are also a central focus of Reid’s analysis. He explores the impact of austerity measures on the Spanish population and the rise of social movements such as the indignados, who have pushed back against government policies and called for greater social justice.

Overall, Reid’s book offers a comprehensive and insightful look at the trials and triumphs of modern Spain. It is a valuable resource for anyone seeking to understand the complexities of Spanish politics and society, and the ongoing struggles and transformations that shape the country’s future. By examining Spain through the lens of its past and present, Reid provides a nuanced and engaging portrait of a country that continues to grapple with its own history and identity. Η ισπανική πολιτική από το 2010 και μετά έχει επιβεβαιώσει ότι η συνταγματική διάταξη του 1978 για τα έδαφα ήταν ένα ορόσημο για κάποιους -στο κέντρο- αλλά ένα πάτωμα για άλλους -κυρίως, αν και όχι αποκλειστικά, στην Καταλονία και την Χώρα των Βάσκων. Αυτό είναι ένα πρωτίστως πολιτικό ζήτημα που επηρεάζει τα εθνικά συμβόλα, καθώς και λιγότερο συμβολικά αλλά πιο πρακτικά θέματα που σχετίζονται με τη φορολογική πολιτική, τη διανομή πόρων και τις δημόσιες επενδύσεις. Είναι ένα πολιτικό ζήτημα που δεν θα επιλυθεί, στην έννοια ότι δεν θα τελειώσει, επειδή είναι μέρος του ό,τι κάνει την Ισπανία διαφορετική. Είναι ένα ζήτημα που μπορεί μόνο να αντιμετωπιστεί -ή “να συνοδευτεί”, όπως το θέτει ο Ορτέγα.

Η διαφωνία και η αβεβαιότητα σχετικά με τον αριθμό των εθνών στην Ισπανία -ένα, τρία, περισσότερα;- δεν χρειάζεται να είναι αδυναμία. Μια διαφωνία μπορεί πράγματι να μετασχηματιστεί σε πηγή δύναμης, μετατρέποντας την αβεβαιότητα σε ποικιλία, κάτι που πρέπει να είμαστε περήφανοι. Σε μια δημοκρατική κοινωνία, οι διαφωνίες δεν είναι το πρόβλημα? το πρόβλημα βρίσκεται στο πώς οι κοινωνίες και οι ηγέτες τους αντιμετωπίζουν αυτές τις διαφωνίες.

Ο Ριντ γράφει ότι “η Ισπανία έχει λειτουργήσει ως καθρέφτης, συχνά παραμορφωμένος, στον οποίο οι παρατηρητές έχουν προβάλει τις δικές τους οπτικές και φαντασιώσεις” (2023, σ.3). Αυτή είναι πράγματι η ουσία του Εσπερπέντο, ενός λογοτεχνικού ύφους που εμφανίστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα. Στο Φώτα της Βοημίας, ένα έργο από τη δεκαετία του 1920, ο Ραμόν ντελ Βάγιε-Ινκλάν κάνει τον Μαξ Εστρέγια να σκέφτεται στα τελευταία του πνοή: “Το τραγικό αίσθημα της ισπανικής ζωής μπορεί να αποδοθεί μόνο μέσω μιας αισθητικής που είναι συστηματικά παραμορφωμένη? Η Ισπανία είναι μια γροtesque παραμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς? Οι πιο όμορφες εικόνες σε ένα κοίλο καθρέφτη είναι γελοίες”. Ας αγαπήσουμε τον καθρέφτη σε ένα κοίλο καθρέφτη, επειδή όταν κρατάτε έναν κοίλο καθρέφτη μπροστά σε ειδώλια, η παραμορφωμένη εικόνα που λαμβάνετε είναι η πραγματική φύση τους.