Η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Ουκρανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προκαλέσει σημαντικές αντιδράσεις και συζητήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανακοίνωσε επισήμως την έναρξη αυτών των διαπραγματεύσεων, ενώ πολλοί ηγέτες του NATO έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους προς την ενταξιακή ατζέντα της Ουκρανίας στη στρατιωτική συμμαχία της Δύσης.
Ωστόσο, πολλοί εμπειρογνώμονες και αναλυτές εκφράζουν σοβαρές αμφιβολίες και προειδοποιήσεις σχετικά με τις συνέπειες αυτής της ενέργειας. Ο Κρίστοφερ Τσίββις, πρώην αξιωματούχος στις υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ και στέλεχος της γνωστής δεξαμενής σκέψης Κάρνεγκι, εκφράζει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τον κίνδυνο που ελλοχεύει αν η Ουκρανία ενταχθεί στο NATO.
Σύμφωνα με τον Τσίββις, η ενταξιακή διαδικασία της Ουκρανίας στο NATO θα έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις σε ολόκληρη τη στρατιωτική συμμαχία. Αν η Ουκρανία γίνει μέλος του NATO, οι υπόλοιποι εταίροι θα πρέπει να προστατεύσουν την χώρα βάσει του άρθρου 5 σε περίπτωση ρωσικής επίθεσης. Αυτό θα απαιτήσει τεράστιες στρατιωτικές δυνάμεις και πόρους, κάτι που θα αποδυνάμωνε τη συμμαχία στο σύνολό της.
Επιπλέον, ο Τσίββις προειδοποιεί ότι οι ΗΠΑ είναι απίθανο να αναπτύξουν τις απαραίτητες δυνάμεις για να υπερασπιστούν την Ουκρανία, καθώς οι αμερικανικές δυνάμεις έχουν μετακινήσει το κέντρο βάρους τους προς την Ασία. Η προοπτική ενός πυρηνικού πολέμου με τη Ρωσία για την προστασία της Ουκρανίας είναι εξαιρετικά απίθανη και επικίνδυνη.
Επιπλέον, η ένταξη της Ουκρανίας στο NATO θα μπορούσε να υπονομεύσει τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται στη χώρα μετά τον πόλεμο. Το εργαλείο της ένταξης στο NATO χρησίμευε στο παρελθόν ως μοχλός για τις μεταρρυθμίσεις, και η απώλεια αυτής της μόχλευσης θα μπορούσε να οδηγήσει σε πίεση για προσαρμογή των προτύπων της συμμαχίας προς τα κάτω.
Τελικά, ο Τσίββις καταλήγει ότι το επίκεντρο της συνόδου κορυφής πρέπει να είναι ο τερματισμός του πολέμου και η έναρξη της Ουκρανίας στον δρόμο προς την ανάκαμψη. Μόνο με αυτόν τον τρόπο, η Ουκρανία μπορεί να ανακάμψει και να κερδίσει πραγματικά αυτόν τον πόλεμο. Είναι σαφές ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται στις επόμενες εβδομάδες θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη γεωπολιτική ισορροπία και την ειρήνη στην περιοχή.
Despite this, Russia intervened in Moldova’s Transnistria in 1992 and in Georgia’s Abkhazia and South Ossetia in 2008. These conflicts were not about NATO but about the control of post-Soviet territories and the (re)creation of a Russian-dominated sphere of influence. The same applies to the war in Ukraine.
What do you see as the most significant challenges facing the field of East European studies today?
One challenge is the plethora of postmodern and postcolonial studies, which have become predominant in Western academia since the 1990s. They have led to the neglect of the study of totalitarianism and authoritarianism, and the rise of fascism and extreme-right movements. A second challenge is the decline of language skills among Western social scientists. This is a problem for East European studies, as the region’s languages are not widely spoken in the West, and translations are relatively scarce. A third challenge is the rise of authoritarian regimes in Hungary, Poland, Serbia, and other East European countries, which have made it increasingly difficult for local scholars to work on or publish politically sensitive topics.
What advice would you give to young researchers entering the field of East European studies?
First, learn at least one East European language besides English. This will greatly enhance your access to local sources and your ability to communicate with local scholars. Second, read widely and critically, not only in your field but also in related disciplines such as political science, history, sociology, and anthropology. Third, be prepared to work in challenging and sometimes dangerous environments, where your research may not be welcome or even actively opposed by the authorities. Finally, try to build a network of contacts among local scholars, activists, and journalists who can help you navigate the local context and provide you with valuable insights and information.
What are you currently working on, and what are your future research plans?
My current research focuses on the impact of the war in Ukraine on Russian domestic politics and foreign policy. I am also working on a book project on the history and ideology of the Russian nationalist movement. In the future, I plan to expand my research on comparative fascist studies and explore the connections between fascism, nationalism, and authoritarianism in East European politics.
Is there anything else you would like to share with our readers?
Yes, I would like to emphasize the importance of critical thinking and independent research in the field of East European studies. In an era of fake news, disinformation, and propaganda, it is more crucial than ever to question assumptions, challenge received wisdom, and seek out alternative perspectives. Only by doing so can we hope to gain a deeper understanding of the complex and often contradictory realities of East European politics and society.
Thank you for taking the time to answer our questions, Andreas Umland. We wish you all the best in your future research endeavors.
. Ανέφερε τα ενδιαφέροντα σημεία και εξηγήσεις από το κείμενο παραπάνω, δίνοντας την δική σου άποψη και ανάλυση. Από το 2014, η Μολδαβία περιμένει την απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων από το έδαφός της, πράγμα που δεν έχει υλοποιηθεί ακόμα. Ένα άλλο παράδειγμα είναι ότι κατά την αίτηση και επικύρωση της Φινλανδίας για μέλος του ΝΑΤΟ το 2022-23, η Ρωσία απέσυρε τα στρατεύματά της από τις δυτικές και βόρειες στρατιωτικές περιφέρειες της, δηλαδή από τις περιοχές ανατολικά και νότια της Φινλανδίας. Αυτό συνέβη ακόμα και αν η ένταξη της Φινλανδίας έχει οδηγήσει το ΝΑΤΟ στο μισό περίκλεισμο της Αγίας Πετρούπολης των Πούτιν, Μεντβέντεφ και Πατρούσεφ, από την Εσθονία στα δυτικά έως τη Φινλανδία στα βόρεια. Ως συμπέρασμα, το υπερεθνικιστικό πανρωσισμός αντί για σκέψεις ασφαλείας πυροδότησε την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2014 και την πλήρη εισβολή της το 2022.
Πώς αξιολογείτε την υποστήριξη των δυτικών χωρών προς την Ουκρανία, και τι μπορεί να συμβεί τα επόμενα μήνες; Μέχρι το τέλος του Απριλίου, είχαν γίνει πολλές θετικές ανακοινώσεις σχετικά με την υποστήριξη το 2024. Ωστόσο, η ερώτηση παραμένει πότε και πώς θα φτάσουν και θα χρησιμοποιηθούν οι υποσχόμενες παραδόσεις στον πόλεμο. Ελπίζουμε ότι η Δύση θα τηρήσει πλήρως τις γεμάτες λόγια υποσχέσεις της. Το προοπτικό για το 2025 είναι ακόμα πιο ανησυχητικό, αφού είναι αβέβαιο αν η δυτική συμμαχία θα στηρίξει ακόμα την Ουκρανία.
Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των δυτικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας στο διπλωματικό και οικονομικό πεδίο; Η Μόσχα νομίζει ή τουλάχιστον υποστηρίζει δημόσια ότι μπορεί εύκολα να αντισταθμίσει την απώλεια δυτικών οικονομικών και πολιτικών εταίρων εντεινώνοντας παλιές ή δημιουργώντας νέες σχέσεις με ασιατικές και άλλες μη δυτικές χώρες. Αλλά αυτό δεν είναι τόσο εύκολο όσο μπορεί να φαίνεται. Όσο η δυτική κυρώσεις παραμένουν σε ισχύ, οι πιθανοί μη δυτικοί εταίροι της Μόσχας θα περιορίζονται στη συνεργασία τους με τη Ρωσία. Ακόμα χειρότερη για τη Ρωσία είναι ότι δεν υπάρχει εναλλακτικό πλαίσιο οικονομικής και πολιτικής ολοκλήρωσης που να είναι ισοδύναμο με το μερικό ευρωπαϊκό και δυτικό ολοκληρωτικό πρόγραμμα που πρότεινε η Δύση στη Μόσχα στη δεκαετία του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Τότε, η Ρωσία συμπεριλήφθηκε στο Συμβούλιο της Ευρώπης, το G7 έγινε G8, η ΕΕ και η Ρωσία υπέγραψαν συμφωνία συνεργασίας, δημιουργήθηκε ένα ειδικό συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ρωσίας κλπ. Οι περισσότερες συνεργασίες της Ρωσίας εκτός Ευρώπης θα είναι περιστασιακές και θα αντανακλούν τα στενά εθνικά συμφέροντα των εταίρων. Η Μόσχα θα αγωνιστεί για να καθιερώσει μακροπρόθεσμες, κερδοσκοπικές σχέσεις συνεργασίας με μη δυτικές χώρες. Πολλοί θα εκμεταλλευτούν με ευχαρίστηση την τρέχουσα απομόνωση της Ρωσίας και τα εκτενή φυσικά της πόρων, αλλά λίγοι θα επιδιώξουν να συμμαχήσουν ή να ολοκληρώσουν με τη Ρωσία – όπως κάποτε ήθελε η ΕΕ και το ΝΑΤΟ.
Ποια είναι η πιο σημαντική συμβουλή που θα μπορούσατε να δώσετε σε νέους ερευνητές των διεθνών σχέσεων; Να είστε εμπειρικοί! Οι θεωρίες είναι χρήσιμα εργαλεία για τη διατύπωση υποθέσεων και τη διαμόρφωση έννοιών, αλλά δεν είναι καθολικά κλειδιά για την ερμηνεία του παντός. Αν δεν γνωρίζετε καλά την ιστορία, την πολιτική και τον πολιτισμό των χωρών των οποίων τις σχέσεις θέλετε να μελετήσετε, μπορείτε να καταλήξετε να επιβάλλετε ένα ανεπίκαιρο θεωρητικό πλαίσιο στην υπόθεσή σας και να βγάζετε λάθος συμπεράσματα. Μερικές φορές, οι ερευνητές ΔΕΘ που αυτοαποκαλούνται “ρεαλιστές” όπως ο George Friedman της Stratfor ή ο John Mearsheimer του Πανεπιστημίου της Σικάγο, παράξενα αγνοούν την πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν. Μου φαίνονται σαν “α-ρεαλιστές” οι οποίοι με τις εκτός εμπειρικές σκέψεις τους μπερδεύουν το μυαλό των ακροατών τους. Εξάγουν από προφανώς πανεπίστημες θεωρίες παράλληλους κόσμους των περιγραφών τους που συμβάλλουν ελάχιστα στην κατανόηση και την επίλυση πραγματικών προβλημάτων. Για παράδειγμα, οι προβλέψεις του Mearsheimer για τη μελλοντική θέση της Γερμανίας στην Ευρώπη στο αριστούργημά του του 2001 “Τραγωδία της Μεγάλης Δύναμης Πολιτικής” πρέπει να έκαναν θαυμαστές που ήξεραν τη σύγχρονη γερμανική ιστορία ήδη πριν από 20 χρόνια. Όπως αναμενόταν, οι «ρεαλιστικές» προβλέψεις του δεν είχαν καμία σχέση με την εξέλιξη της πραγματικής εξωτερικής πολιτικής της Γερμανίας τα τελευταία δύο δεκαετίες.
Το να γνωρίζετε τις θεωρίες θα σας βοηθήσει να εξασκήσετε τις αρχικές υποθέσεις και να σχεδιάσετε το ερευνητικό σας πρόγραμμα. Ωστόσο, ο κύριος στόχος της έρευνάς σας πρέπει να είναι να κατανοήσετε την ιστορική εξέλιξη των αντιπαραθέσεων και τις ιδιαιτερότητες των μερών που εστιάζετε. Αναζητήστε δυνατότητες για διαχρονική ή συγχρονική σύγκριση της κατάστασης που μελετάτε με παρόμοιες καταστάσεις στο παρελθόν ή αλλού! Οι θεωρίες υπάρχουν για να δημιουργούν πιθανές εξηγήσεις
