Οι ορυχείο της Λαυρίου κρύβουν μια μακρά ιστορία πλούτου και στρατηγικής σημασίας για την αρχαία Ελλάδα. Μεταξύ των πόλεων Θορικού και Ακρωτηρίου Σουνίου, σε απόσταση περίπου πενήντα χιλιομέτρων νότια της Αθήνας, βρίσκονται τα ορυχεία της Λαυρίου. Από την Ύστερη Νεολιθική Περίοδο, περίπου το 3.200 π.Χ., εξορύχθηκε εκεί ασήμι, χαλκός, μόλυβδος και ακόμη και σπάνια μέταλλα, μέχρι που οι εξορύξεις αυτές άφησαν αναπάντεχα να λεηλατηθούν για αιώνες, μέχρι τον έκτο αιώνα π.Χ.
Τα ορυχεία ανθούσαν κατά την Κλασική Περίοδο της Ελλάδας, με τους δούλους να κάνουν το κουραστικό έργο της εξόρυξης των μεταλλευμάτων. Η πόλη-κράτος της Αθήνας εκμεταλλεύτηκε τα ορυχεία στο έπακρό τους, γίνοντας μία ζωτική πηγή εσόδων.
Στους 4ους και 5ους αιώνες π.Χ., η παραγωγή των ορυχείων της Λαυρίου αντιστοιχούσε στο 25% του ετήσιου πλούτου του αθηναϊκού κράτους.
Σύμφωνα με τον Δρ. Ηλία Κονοφάγο, χημικό μηχανικό και μέλος της επιτροπής ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών, τα ετήσια καθαρά έσοδα από το ασήμι και τον μόλυβδο των ορυχείων της Λαυρίου μόνο τότε ήταν 920 τάλαντα.
Το τάλαντο ήταν μια αρχαία μονάδα μάζας και εμπορικού βάρους, και αντιπροσωπευε τις αντίστοιχες μονάδες αξίας ισοδύναμες με αυτές των μαζών ενός πολύτιμου μετάλλου. Τα 920 τάλαντα αντιστοιχούσαν σε 5.520.000 δραχμές Αττικού, ασημένια νομίσματα, καθεμία ζυγίζοντας 4,36 γραμμάρια.
Στις αρχές του πέμπτου αιώνα π.Χ., η ετήσια παραγωγή των ορυχείων της Λαυρίου ήταν εκπληκτικά 20.000 κιλά ασημιού και 8.000 τόνοι μολύβδου. Αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει σχεδόν 200 διαφορετικά ορυχεία και φρεάτια στην περιοχή που χρονολογούνται από τα έτη 480 έως 250 π.Χ.
Τα ορυχεία της Λαυρίου βοήθησαν στη νίκη ενάντια στο περσικό στρατό. Ο Θεμιστοκλής, ο οποίος εξελέγη Άρχοντας της Αθήνας το 493 π.Χ., είχε ένα μεγάλο σχέδιο για να κάνει την Αθήνα μια κορυφαία ναυτική δύναμη. Έχτισε έναν τοίχο στον Πειραιά για να υπερασπιστεί την επικράτεια της Αττικής, και σύντομα ο Λιμένας του Φαλήρου αντικαταστάθηκε από τον λιμένα του Πειραιά.
Ο Θεμιστοκλής διέταξε την κατασκευή 200 μακριών πολεμικών πλοίων, που ονομάζονταν τριήρεις, τα οποία απαιτούσαν 170 κωπηλάτες το καθένα, συνολικά 34.000 άνδρες. Τα κεφάλαια που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή αυτών των πλοίων προήλθαν απευθείας από τα ορυχεία της Λαυρίου.
Υπολογίζεται ότι 20.000 δούλοι εργάστηκαν στα ορυχεία για να παράσχουν το ασήμι για το στόλο που απαιτούσε ο Θεμιστοκλής. Το τελικό αποτέλεσμα όλης αυτής της προσπάθειας ήταν ότι η Αθήνα έγινε μια φοβερή ναυτική δύναμη.
Το 480 π.Χ., ο τεράστιος περσικός στρατός νίκησε τις ελληνικές δυνάμεις στη Μάχη των Θερμοπυλών, εισβάλλοντας στα μέρη της Ελλάδας και απειλώντας το αθηναϊκό κράτος.
Ο Θεμιστοκλής πρότεινε στους Έλληνες να αποφύγουν τη μάχη στην ξηρά, αφού ήταν υπεραριθμημένοι από τους Πέρσες.
Πρότεινε αντίθετα να σταματήσει ο περσικός βασιλιάς Ξέρξης στη θάλασσα. Η Ελληνική ναυτική δύναμη, που κυριαρχούσαν την περιοχή, αντιμετώπισε το περσικό στόλο στα πλησιέστερα στενά της Αρτεμισίου. Δυστυχώς, οι Έλληνες υπέστησαν μεγάλες απώλειες εκεί και υποχώρησαν.
Ο Θεμιστοκλής όμως επέμενε ότι ο περσικός στόλος έπρεπε να φέρει ξανά στη μάχη. Μετά από μια υποκλοπή από τον πονηρό Θεμιστοκλή, ο βασιλιάς Ξέρξης οδηγήθηκε σε μια τιτανική μάχη στη θάλασσα, οδηγώντας το περσικό στόλο του στα στενά της Σαλαμίνας.
Μόλις μέσα στο στενό υδάτινο διάδρομο, τα περσικά πλοία απλώς δεν μπορούσαν να μανούβραραν, και έγιναν εντελώς ακατάστατα. Η ελληνική ναυτική δύναμη είχε τότε την ευκαιρία να αφανίσει τις περσικές ναυτικές δυνάμεις και να κερδίσει μια αποφασιστική νίκη για την Αθήνα και την Ελλάδα.
Ήταν η 22η Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ., μια μέρα που έγινε μία από τις πιο μνημειώδεις ημερομηνίες στην ιστορία της αρχαίας Ελλάδας.
Ένα χρόνο αργότερα, χωρίς Ναυτική να υποστηρίξει τα στρατεύματά του, ο Περσικός Βασιλιάς Ξέρξης υπέχωρησε στην Ασία, εγκαταλείποντας οριστικά την φιλοδοξία του να κατακτήσει την Ελλάδα.
Πολλοί ιστορικοί πιστεύουν ότι μια περσική νίκη θα είχε σταματήσει την πρόοδο της αρχαίας ελληνικής πολιτισμικής εξέλιξης και, κατά επέκταση, της δυτικής πολιτισμικής εξέλιξης συνολικά, οδηγώντας τους να υποστηρίζουν ότι η Σαλαμίς είναι μία από τις σημαντικότερες μάχες που έχουν δοθεί στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Τα πλοία που βοήθησαν στη νίκη στη Μάχη της Σαλαμίνας πληρώθηκαν με ασήμι από τα ορυχεία της Λαυρίου, έτσι θα ήταν ασφαλές να πούμε ότι αυτά τα ορυχεία στο νότιο τμήμα της Αττικής, και οι άθλιες εργασίες των σκλάβων εκεί, συνέβαλαν σημαντικά στη σωτηρία της δυτικής πολιτισμικής εξέλιξης.
Τα πλούσια ορυχεία της Λαυρίου σταμάτησαν τη λειτουργία τους μόνο το 1992, και σήμερα, η ιδιοκτησία τους ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας. Τα αρχ