Η πόλη-φάντασμα της Βαρόσια στην Κύπρο έχει γίνει πηγή συζητήσεων μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Πρόκειται για μια περιοχή που ήταν κάποτε δημοφιλής τουριστικός προορισμός και ζωντανή πόλη θερέτρο, αλλά τώρα έχει μετατραπεί σε ερείπια εδώ και μισό αιώνα. Η εικόνα της Βαρόσια υπενθυμίζει τον καταστροφικό αντίκτυπο ενός συγκρούσεως που άφησε την Κύπρο διαιρεμένη και τη Λευκωσία ως την τελευταία ευρωπαϊκή πρωτεύουσα που διαιρείται από τοίχο.

Στα καλά της στη δεκαετία του 1970, η Βαρόσια ήταν ένας αληθινός παιγνίδισμα για τους πλούσιους και διάσημους που ήθελαν να εξερευνήσουν την Ανατολική Μεσόγειο. Ήταν γεμάτη με πολυτελή ξενοδοχεία και όμορφες παραλίες. Είχε επίσης μια ζωηρή νυχτερινή ζωή που προσέλκυε χιλιάδες τουρίστες από την Ελλάδα, την Τουρκία και πέρα.

Ωστόσο, η τουρκική στρατιωτική εισβολή στην Κύπρο το 1974 ανάγκασε περίπου 40.000 μόνιμους κατοίκους να φύγουν. Οι ελληνοκύπριοι πρόσφυγες άφησαν πίσω τους τα σπίτια και τα πράγματά τους, ελπίζοντας ότι θα επέστρεφαν σύντομα. Δεν πίστευαν βεβαίως ότι αυτή η τραγωδία θα διαρκούσε για δεκαετίες.

Δυστυχώς, μετά την εισβολή, οι τουρκικές κατοχικές δυνάμεις σφράγισαν τη Βαρόσια, μετατρέποντάς τη σε μια ανεπηρέαστη πόλη-φάντασμα για μισό αιώνα.

Παρά το μεγάλο αριθμό ψηφισμάτων του ΟΗΕ, οι τουρκοκύπριοι αρχές ανακοίνωσαν το 2022 ότι η κατεχόμενη πόλη θα ανοίξει ξανά μετά τις τοπικές “εκλογές” την ίδια χρονιά.

Η Απόφαση 550 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ δηλώνει ότι “θεωρεί τις προσπάθειες εγκατάστασης οποιουδήποτε μέρους της Βαρόσια από άλλους ανθρώπους εκτός των κατοίκων της ως απαράδεκτες” και καλεί “στη μεταφορά αυτής της περιοχής στη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών”.

“Μας είπαν να μην ανοίξουμε ξανά τη Βαρόσια, [αλλά] την ανοίξαμε… Μετά τις εκλογές, θα προχωρήσουμε με την ανοικοδόμηση ολόκληρης της πόλης,” δήλωσε ο ως εκ τούτου τουρκοκύπριος πρωθυπουργός Ουνάλ Ουστέλ το 2022.

Καταπολεμώντας τα σχέδια της Τουρκίας για τη Βαρόσια, δέκαεννέα μέλη του Κογρέσου των ΗΠΑ υπέγραψαν ένα γράμμα προς το Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ζητώντας δράση ενάντια στις προσπάθειες της Τουρκίας και των τουρκοκυπρίων να ανοίξουν ξανά τη Βαρόσια. Το εγχείρημα της Κογρεσιακής Ομάδας για τα Ελληνικά Θέματα ξεκίνησε από τους συνδιευθυντές και συνιδρυτές της Καρολίνα Μαλόνεϊ (Δημοκρατική – Νέα Υόρκη), Γκος Μπιλιράκις (Ρεπουμπλικάνος – Φλόριντα) και Κρις Πάππας (Δημοκρατικός – Νιού Χάμσαιρ). Υπήρχε έκκληση για το “σθένος απόφαση των Ηνωμένων Εθνών να διαχειριστεί και να αποτρέψει την εγκατάσταση της Βαρόσια, να επιδιώξει την άμεση και πλήρη εφαρμογή των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για την Βαρόσια και να εξετάσει κυρώσεις κατά των τουρκικών και των τουρκοκυπριακών προσπαθειών να ανοίξουν και να εγκαταστήσουν παράνομα και μονομερώς αυτή την πόλη.” Το γράμμα αναλύει τις λεπτομέρειες των τουρκικών αξιώσεων στην περιοχή και υπενθυμίζει τις πιο πρόσφατες παραβιάσεις της Αγκίρας του διεθνούς δικαίου και των ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Επίσης, συναγορεί συναγερμό για τις ευρείες συνέπειες αν τα σχέδια της Τουρκίας για την ανάπτυξη του θαλάσσιου θέρετρου υλοποιηθούν. “Στις 6 Οκτωβρίου 2020, επιμένατε σε δήλωσή σας ότι ‘η θέση του ΟΗΕ για τη Βαρόσια παραμένει αμεταβλήτη και καθοδηγείται από τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας’ και τονίσατε τη ‘χρεία να αποφευχθούν οποιεσδήποτε μονομερείς ενέργειες που μπορεί να πυροδοτήσουν τάσεις στο νησί και να υπονομεύσουν την επιστροφή στο διάλογο ή τη μελλοντική επιτυχία των συνομιλιών,” ανέφεραν οι αμερικανοί αξιωματούχοι.

Παρά αυτές τις προσπάθειες, οι τουρκικές κατοχικές δυνάμεις, μαζί με την τοπική τουρκοκυπριακή διοίκηση, άνοιξαν την εγκαταλειμμένη πόλη. Τώρα είναι ένας τουριστικός μαγνήτης κυρίως για τουρκικούς επισκέπτες.