Η πλούσια γλωσσική κληρονομιά της Ελλάδας αντιμετωπίζει μια σοβαρή απειλή με την εξαφάνιση πολλών περιφερειακών διαλέκτων. Ειδικοί προσπαθούν να αντιστρέψουν μια τόσο δυσάρεστη εξέλιξη.

Ένα μεγάλο αριθμό περιφερειακών διαλέκτων στην Ελλάδα βρίσκονται υπό εξαφάνιση λόγω πολλών παραγόντων, όπως η αστικοποίηση, η παγκοσμιοποίηση και η ανεξέλεγκτη κυριαρχία της τυπικής Νέας Ελληνικής στην εκπαίδευση και τη διοίκηση.

Ωστόσο, οι γλωσσολόγοι και οι κοινότητες της χώρας εργάζονται σκληρά για να διατηρήσουν και αναζωογονήσουν αυτούς τους εξαφανιζόμενους διαλέκτους. Οι άνθρωποι έχουν αναγνωρίσει τη σημασία αυτών των διαλέκτων ως μέρος της πλούσιας γλωσσικής, ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας.

## Η πλούσια ποικιλία των διαλέκτων της Ελλάδας

Η ελληνική γλώσσα έχει μια συναρπαστική ιστορία που εκτείνεται χιλιάδες χρόνια πίσω. Είναι λογικό λοιπόν ότι με την πάροδο του χρόνου έχουν εμφανιστεί πολλοί περιφερειακοί διάλεκτοι. Κάθε ένας από αυτούς έχει τα δικά του ξεχωριστά χαρακτηριστικά. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τα εδάφη του σύγχρονου ελληνικού κράτους, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Μεσογείου, όπου οι Έλληνες μίλαγαν πριν από χιλιάδες χρόνια.

## Τσακωνική

Ένας από τους πιο όμορφους, μοναδικούς και κρίσιμα απειλούμενους ελληνικούς διαλέκτους είναι η Τσακωνική. Η διάλεκτος Τσακωνική, γνωστή στα ελληνικά ως “Τσακωνικά”, μιλιέται κυρίως στην περιοχή της Πελοποννήσου, αλλά υπάρχουν ομιλητές σε ολόκληρο το νότιο τμήμα της ελληνικής ηπείρου.

Ενδιαφέρον είναι ότι η Τσακωνική είναι ο μοναδικός επιζών απόγονος της αρχαίας δωρικής ελληνικής διαλέκτου και είναι εξαιρετικά δύσκολο για έναν σύγχρονο ελληνόφωνο να καταλάβει. Αυτό είναι το λόγο που δεν ταξινομείται ως αμοιβαία κατανοητή με την Τυπική Νέα Ελληνική. Η διάλεκτος διατηρεί πολλά αρχαϊκά χαρακτηριστικά που έχουν επιβιώσει εδώ και χιλιετίες, όπως η χρήση του σύμφωνου δίγαμα (F). Αυτό είναι φασκιναντ για τον τρόπο που αυτό το “Φ” γράμμα εξαφανίστηκε από άλλες ελληνικές ποικιλίες της γλώσσας σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια πριν. Η διάλεκτος τσακωνική έχει τρεις υποδιαλέκτους: τον Βόρειο, τον Νότιο και τον εξαφανισμένο Πρόποντι, που μιλιόταν παλαιότερα στην σημερινή ηπειρωτική Τουρκία.

## Γρικό

Ένας άλλος κρίσιμα απειλούμενος ελληνικός διάλεκτος που δεν τον γνωρίζουν πολλοί είναι το Γρικό. Αυτή η ελληνική διάλεκτος μιλιέται αποκλειστικά στις περιοχές της Καλαβρίας και της Απουλίας της νότιας Ιταλίας και δεν βρίσκεται αλλού στη σημερινή Ελλάδα.

Οι ειδικοί πιστεύουν ότι το Γρικό προέρχεται από τις αρχαίες ελληνικές αποικίες που ίδρυσαν τον 8ο αιώνα π.Χ. στις νότιες περιοχές της ιταλικής χερσονήσου. Αυτή η όμορφη διάλεκτος διατηρεί ορισμένα αρχαϊκά δωρικά χαρακτηριστικά όπως η διατήρηση του μακρού /α/ φωνήεντος που δεν είναι πολύ συνηθισμένο στην τυποποιημένη εκδοχή της Νέας Ελληνικής. Σήμερα, το Γρικό μιλιέται από περίπου 20.000 άτομα που είναι κυρίως ηλικιωμένοι κάτοικοι απομακρυσμένων χωριών στη νότια Ιταλία. Γι’ αυτό θεωρείται σοβαρά απειλούμενος και θα μπορούσε, δυστυχώς, σύντομα να εξαφανιστεί.

## Ποντιακή Ελληνική

Η Ποντιακή Ελληνική, που μιλιόταν ιστορικά στην περιοχή του Πόντου στη Βόρεια Τουρκία, είναι μια άλλη όμορφη ελληνική διάλεκτος υπό μεγάλη απειλή. Αυτή η όμορφη και πλούσια διάλεκτος της ελληνικής γλώσσας προήλθε από τις αρχαίες ελληνικές αποικίες στην ακτή του Ευξείνου Πόντου. Αυτή η συγκεκριμένη γεωγραφική χαρακτηριστική σημασία σήμαινε ότι η γλώσσα ήταν σημαντικά πιο απομονωμένη, ειδικά μετά την Οθωμανική κατάκτηση της περιοχής τον 15ο αιώνα. Η γεωγραφική και γλωσσική απομόνωση οδήγησε στη διατήρηση πολλών αρχαϊκών χαρακτηριστικών και στην ανάπτυξη πολλών ενδιαφέροντων γλωσσικών καινοτομιών.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η Ποντιακή Ελληνική επηρεάστηκε από τις τουρκικές και καυκασιακές γλώσσες που κυριαρχούσαν στην ευρύτερη περιοχή εδώ και αιώνες. Αν και η συντριπτική πλειονότητα των Ποντίων εκδιώχθηκε στην Ελλάδα στη δεκαετία του 1920 μετά τη γενοκτονία των Ποντίων το 1919, η διάλεκτος εξακολουθεί να μιλιέται από ένα μεγάλο αριθμό μουσουλμάνων κοινοτήτων του Πόντου, καθώς και σε κοινότητες Ποντίων που τώρα ζουν στην Ελλάδα και πέρα από αυτή.

Αυτοί οι διάλεκτοι, συμπεριλαμβανομένης της Ποντιακής, της Καππαδοκικής, της Τσακωνικής, της Γρικής και της Μανιάτικης ελληνικής μεταξύ πολλών άλλων, αποτυπώνουν σαφώς την ιστορία, τον πολιτισμό και την ταυτότητα των τοπικών κοινοτήτων ελληνόφωνων σε περιοχές όπως η Ιταλία, η Βαλκανική και η Μικρά Ασία, για παράδειγμα.

Δυστυχώς, πολλοί από αυτούς τους διαλέκτους είναι τώρα κρίσιμα απειλούμενοι λόγω της μείωσης του αριθμού των ομιλητών και της έλλειψης διαγενεακής μετάδοσης στις πιο πρόσφατες επο